Socio-political
लोकतन्त्रमा धर्म तथा आस्थाको स्वतन्त्रता
मौलिक अधिकारमा व्यक्तिको धर्म तथा आस्थाको स्वतन्त्र अभ्यास हुन पाउनुपर्ने पक्ष ज्यादै आधारभूत छ। यहाँ धार्मिक आस्था ग्रहण गर्नु, अवलम्बन गर्नु र त्यसको अभ्यास गर्नुका बारेमा पनि प्रष्ट बुझाइ हुनु उचित हुन्छ। शब्दार्थका आधारमा कुनै पनि धार्मिक आस्था ग्रहण गर्नु भनेको सो आस्था वा धर्ममाथि विश्वास गर्नु, स्वीकार गर्नु, अपनाउनु, अंगीकार गर्नु, समर्पणता जनाउनु हो […]
लोकतन्त्र, मौलिक हक र धर्म तथा आस्थाको स्वतन्त्रता
मौलिक तथा नैसर्गीक हकहरू यस्ता हक–अधिकारहरू हुन्, जसले मानिसका लागि सामाजिक, आर्थिक, राजनीतिक जीवनमा स्वतन्त्रता र पहुँच जुटाउँछन्। मौलिक हकहरू आफैंमा प्राकृतिक हकहरू हुन्, जुन मानिसले स्वाभाविकरूपमा मानिस भएकै आधारमा उपभोग गर्न पाउनुपर्ने मानिन्छ। एउटा व्यक्तिले आफ्नी आमाको गर्भमा आफ्नो आकार बनाउँदै गर्दादेखि मृत्युबरण गरी चिहानमा प्रवेश नगर्दासम्म, उसले हुर्कने, सिक्ने, अभिव्यक्त गर्ने, विवाह तथा […]
कानूनका नौ सिङ
नेपाली समाजमा धेरै पहिलेदेखि सुनिइँदै आएको उखान हो। कानूनका नौवटा सिङहरू हुन्छन् भनी किन भनिएको होला र यसो भन्नुको केही तात्पर्य अवश्य छ। त्यसभन्दा पहिले कानून भनेको के हो भन्ने विषय प्रष्ट हुनुपर्छ। कानूनका दुई किसिम हुन्छन् — फौजदारी र देवानी। कानूनलाई सिङसँग किन जोडेर बोल्ने गरिएको होला रु फरक सन्दर्भमा सिङको अर्थ लगाइने […]
फौजदारी कसुर सजाय विधेयक २०७४ र इसाइहरूको चासो
गत साउन २५ गते व्यवस्थापिका संसदबाट फौजदारी कसुर सजाय विधेयक २०७४ पारित भएको छ। यसका सम्बन्धमा नेपालमा रहेका ख्रिस्टियन समुदायको गहिरो चासो बढेको देखिन्छ। नेपाल ख्रीष्टिय समाजले प्रार्थना तथा जानकारी मुलक दुइवटा भेला तथा ख्रीष्टिय महासँघले एउटा अन्तरक्रियाको आयोजना गरिएको थियो। यी कार्यहरू प्रसंसनीय मान्न सकिन्छ। अन्तरक्रियामा प्रस्तुत गरिएका कार्यपत्र अनुसार नेपालमा धर्म सम्बन्धि सबैधर्मको […]
Disability and the Church in Nepal
Introduction The biblical mandate for the church is to look after poor, vulnerable, sick, and marginalized to speak for justice, and serve people with words and deeds. People with disabilities are among the most disadvantaged, marginalized and poor in Nepali communities. They are the ones disregarded by the people and even by churches. Nepali culture […]
Old wines in old jars
Ramesh Khatry “Parties fight among themselves, and the country doesn’t develop!” As a college lad studying political science, I read with disgust textbook- praise of the Panchayat system. Its founder and the composer of the quote above, King Mahendra, erred in erecting a one-party state; but he diagnosed the behavior of multiple parties correctly. Presently, […]
हैसियत प्रतिनिधित्वको
आजको सन्दर्भ प्रारम्भिक सन्दर्भः हालै डा. के. बी. रोकायालगायत केही व्यक्तित्वहरूले आफूलाई ख्रीष्टियन समुदायको प्रतिनिधीका रूपमा उभ्याएर प्रतिगमनयुक्त अभिव्यक्ति सार्वजनिक गर्न थाल्नुभएको सन्दर्भलाई पृथक ढङ्गले सोच्न र विचारबिमर्स गर्न सहज होस् भनी मेरो पुस्तक “पृथक विचार” पहिल्यै प्रकाशित लेखलाई केही परिमार्जन गरी पुन प्रकाशित गरेको छु। केही वर्षअघि एउटा झाँकी देखिएको थियोः पूर्वराजा ज्ञानेन्द्र शाहको […]
नयाँ संविधानमा धर्मनिरपेक्षताको सवाल
मुलुकको नयाँ संविधानमा के के कुराहरू भए त्यो साँच्चिकै नयाँ र लोककल्याणकारी हुन सक्दछ भन्ने विषयले शुरूमा राम्रै उठान पाएकै हो। यसमा राष्ट्रियस्तरमा घटेघटाइएका घटनाक्रमले पहिल्याएका नयाँ विषयहरू, विश्वराजनीतिमा आएको विकासक्रमले साबित गरिसकेका केही अब्बल मानवीय सरोकारहरू र राष्ट्रिय राजनीतिलाई हदैसम्म लोकतान्त्रिक एवं लोककल्याणकारी बन्न प्रेरित गर्ने राजनीतिक व्यवस्थाका लागि चाहिने सम्पूर्ण सिद्धान्त र मूल्यमान्यताहरू […]
Christmas & Christian votes
As if tormenting Madeshis and Janajatis did not satisfy it enough, the Oli government decided to antagonize the Christians by deleting Christmas from its list of national holidays. The Ministry of Home Affairs from now on will regard December 25 as “leave to only Christian civil servants” (Himalayan Times, April 3). School on […]
Not really secular
“Nepal is an independent, indivisible, sovereign, secular, inclusive, democratic, socialism-oriented, federal democratic republican state.” Thus states Part 1, article 4 (1) of the Constitution of Nepal 2015. Then comes a strange statement. “Explanation: For the purposes of this Article, ‘secular’ means religious, cultural freedoms, including protection of religion, culture handed down from the time immemorial.” […]
नैतिकताः राजनीतिमा हाम्रो खास अभिष्ट
नैतिकता के हो? हामीले आफू अनुकुल नैतिकताको व्याख्या गर्न सिकिसकेका छौं। हाम्रो परिवारमा स्वीकृत सँस्कार, हाम्रा अविभावक, नातेदार, दौतरी, सहपाठी, सहकर्मी हुँदै जति बाहिरी संसारसित हाम्रो सम्पर्क जोडिइँदै र घनिष्ट बन्दै आयो, त्यही अनुसार हामीले आफ्नो ‘नैतिकता’ निर्माण गर्दै र त्यहीबमोजिम अभ्यास गर्दै आयौं। हामीले सानो छँदादेखि अहिलेसम्म जेजति भोग्दै र सिक्दै आयौं, तिनै हाम्रो […]
नेपाल किन धार्मिक राज्य हुनुहुँदैन
परिचयः नेपालको संविधान २०१५ ले नेपाललाई बहुजातिय, बहुभाषिक, बहुधार्मिक, बहुसांस्कृतिक भनी परिभाषित गरिसकेको छ। यस संविधानले सबै किसिमका मानिसहरूलाई समान स्थान प्रदान गरेको हुनाले यो महत्वपूर्ण दस्ताबेज हो। नेपालमा प्राप्त बि.सं. २००७ को प्रजातन्त्रले अङ्गिकार गरेको धर्मनिरपेक्षतामा आधारित शासनलाई पञ्चायतले निर्मूल पारी हिन्दू राज्य घोषणा गरेको दिनदेखि बि.सं. २०६३ को अन्तरिम संविधानमा गरिएको धर्मनिरपेक्ष राज्यको […]
सिक्किमीकरणतर्फ ?
“भारतमा आउनुस र सगरमाथा चढ्नुस् !” प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदी चाहन्छन् भारतका पर्यटन व्यवशायीहरूले यस्तै विज्ञापन केही वर्षपछि गरून् । एक राजनीतिक व्यक्तिले “महान् प्रधानमन्त्री”को रूपमा आफूलाई स्थापित गर्न खोज्नुमा आश्चर्य छैन । तर नरेन्द्र मोदीले महान् हुने क्रममा एक वर्षअघि जसरी नेपालीहरूलाई मोहनी लगाएका थिए अहिले तिनीहरूलाई नै सताएका छन् । महान् बन्ने चाहना […]
RLF and DC Articulates Nepalese Parliamentarians on Inter-Religious Concerns
Religious Liberty Forum (RLF) and Dharmik Chautari (DC) Nepal drew attention of parliamentarians on full religious freedom in the country. Nepal being declared as secular country in 2007, now has institutionalized through its new constitution- 2015. DC and RLF again welcomed it as a new progressive constitution.
Towards Sikkimization?
“Welcome to India and climb Mt. Everest!” Prime Minister (PM) Narendra Modi would like to see Indian tourism industry making similar advertisements one day. No one can object to a politician’s desire to make a name as a “great” PM. To reach his ambition, Modi the enchanter of Nepalis a year ago has now become […]
गोफर कसरी पोत्नी ?
मेरी प्रिया, कसरी आऊँ तिम्रो गाउँ < हाम्रा बाइक गाडाहरूको बिस्कुन लागेको छ, वारिदेखि पारि छरिएको छ । बरू तिमी नै आऊ न, यसो फलफलार, सागपात बोकेर । म मेरो इस्कुटीमा कसरी आऊँ ? चक्कालाई धक्का दिने त्यो के जाति छैन, तेसका बाजे एतिका दिनमा नाम पनि भलियो त्यसमा हाल्ने त्यो तरल पदार्थ । हो […]
धर्मपरिवर्तन अधिकार कि अपराध?
– Jagadish Pokharel नेपालको संबिधान २०७२ आउने लगभग निश्चित भएको छ । यस संबिधानमा राखिएका र राख्न नसकिएका थुप्रै प्रावधानहरूले आम जनमानसलाई तरंगित बनाएका छन् । धर्मको सवालमा सबैको ध्यान राष्ट्र धर्मनिरपेक्ष वा धर्मसापेक्ष के हुने भन्नेतर्फ गयो । पूर्ण प्रजातान्त्रिक भनिएको देशमा नागरिकको व्यक्तिगत अधिकारलाई कुण्ठित गर्ने गरेर संबिधान ल्याउने तयारी भएको तर्फ भने […]
संविधानमा अल्पसंख्यक
संविधानमा अल्पसंख्यक रामप्रसाद पौडेल आठ वर्षसम्म बाँझो जस्तै देखिएको संविधानसभाले बडो लामो प्रसवपछि ‘संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र नेपालको संविधान २०७२’ को मस्यौदा जन्माएको छ । आफूले जन्माएको सन्तान प्यारो लाग्ने प्राकृतिक शर्त विपरीत यसलाई जन्माउने संविधानसभाका सदस्यहरु नै मस्यौदा कुरुप भयो, अमिल्दो भयो, यसमा आफ्नो प्रतिच्छायाँ देख्न पाइएन लगायतका गुनासो गर्दै यो आफ्नो सन्तान नै नभएको […]
नेपालको कुटनीतिक शिक्षाको एक समिक्षा
कुटनीतिक शिक्षाको पृष्ठभूमी: एक्काइशौं शताब्दीमा राज्यहरु एक-अर्काबाट पुरै स्वतन्त्र र सार्बभौम भएतापनि ब्यबहारिक हिसाबले अन्तर-निर्भरताको स्थिति बिद्द्यामान छ | एकले अरु राष्ट्रहरुसंगको सम्बन्ध, सहकार्य र चासो प्रति बेखबर हुने स्थिति छैन | विश्व जगतको सवालमा हरेक देशको राष्ट्रिय निर्णय र त्यसको कार्यान्वयनले अन्य देशहरु संगको सम्बन्ध, सह-अस्तित्व, सदभाव र अन्तरनिर्भरतालाई प्रभाव पारिरहेको हुन्छ | […]
“नयाँ शक्ति” भिडमा आधारित कि ‘ब्रेन’मा?
अस्तित्वमा रहेका बस्तुहरुले जब आफ्नो कर्म र धर्म निर्बाह गर्न छोड्छन्, तब तिनीहरुको प्रभावशाली अस्तित्वमा संकट पैदा हुने गर्दछ | उक्त संकटले कि त ति बस्तुहरुलाई नयाँ रुपमा रुपान्तरण हुन बाध्य तुल्याउछ कि भने तिनीहरुको अस्तित्व सदा कालको लागि नामेट गराई उक्त ठाउँ उदियमान नयाँ बस्तुलाई उपलब्ध गराउदछ | शक्ति, सत्ता, सामर्थ्य र सम्पत्ति […]
